یک سری تحلیل داریم بنام های تحلیل تکنیکال (فنی) ( Technical Analysis) (1) و تحلیل بنیادین (یا تحلیل پایه‌ای) ( Fundamental analysis) (2) . این تحلیل های فنی اساسی ِ بورسی ، از نوع تحلیل پیشینی هستند . یعنی تحلیل قبل از واقعه . مثل شیر سینه سپر می کنند و افاضه( فیض دادن) می فرمایند که : دو کبک در صورت فلکی دم اکبر و سه کبک در کهکشان راه شیری و... دیدم اگر همه را شکار کنیم هشت کبک داریم . اما وقتی بعد از واقعه این افاضات افاقه(گشایش، بهبود) نمی کند و بقول مولوی :
از قضا سرکنگبین صفرا فزود
روغن بادام خشکی می‌نمود
از هلیله قبض شد اطلاق رفت
آب آتش را مدد شد همچو نفت
ننه قمر با تحلیلش به خدمت گرفته می شود که : به بورس و دلار و... نگاه بلند مدت داشته باشید و مازاد پول را در این راه سرمایه گذاری کنید . که البته خواجه حافظ هم گفته « سنگ لعل شود در مقام صبر» . این « بلند» مدت راز سر به مُهر است . نمی گویند چند ساعت و چند ماه و چند سال . البته ننه قمر تحلیل و نصیحت اش رد خور ندارد ، چیزی نمی گوید که مو لای درزش بره. گزاره هایش همه درست است . مثلا توصیه می کنه تو آب نرو خیس می شی ننه .
یک تحلیل هم پسینی است، یعنی بعد از واقعه . مثلا اگر هوا ابری نبود و ما به شکار رفته بودیم و کبک ها خود را مخفی نمی کردند بجای هشت کبک دوازده کبک شکار می کردیم . خلاصه کلام اینکه «وقتی بچه خرابکاری کرده می خوردیم برنده بودیم» و داستانش از این قرار است :
زمان های نه چندان دور که نه از تجهیزات دیجیتال و حتی ساعت کارگری زنگوله دار آنالوگ خبری نبود . مردم از دست چراغک های دیجیتالی و صدای این تجهیزات سلب آرامش ، راحت می خوابیدند و به موقع هم بیدار می شدند. حتی در ماه رمضان سحر با صدای اذان خروس بیدار می شدند. روزی صاحب خانه که بچه قنداقی داشته با صدای او بیدار می شود و بقول امروزی ها پوشاک بچه را عوض می کنند و می خوابند تا سحری ماه رمضان دوباره بیدار شوند. اما وقتی بیدار می شوند که آفتاب در آمده بوده ، زن و شوهر باهم گعده (گپ زدن) می کردند که « موقعی که بچه خرابکاری کرده ، خورده بودیم برنده بودیم » .
البته یک تحلیل دیگر هم حکایت آش و قاشق است . که استاد شهریار گفته شیخ شکاک نمی داند کدامش را قورت بده .
مثل حاجی واشنگتن در فیلم علی حاتمی (3) . که در نهاد مدرن سفارت رفتار قجری انجام می دهد .
خیلی جای دور نرویم ، نماینده مجلس (نهاد مدرن) توئیت زده :
احمد نادری، نماینده مجلس بیان کرده بود که «من هیچ کازینویی را در دنیا سراغ ندارم... نه لاس‌وگاس و نه جاهای دیگر دنیا. حتی کازینوها هم آنقدر در واقع سودده نیستند که بورس ایران را ما سودده کرده‌ایم.» (4)
عزت زیاد
