نظامی گنجه ای
عاطفه: استاد! شما چقدر کتاب از نظامی دارین! همۀ چاپها رو می خریدین؟
ه ا سایه(هوشنگ ابتهاج):تازه خیلی هاش هم آلمانه.
عاطفه: خیلی شعر نظامی رو دوست داشتین؟
ه ا سایه: خیلی، بارها و بارها کارهای نظامی رو خوندم. از جوانی از نظامی استفاده کردم و یه زمانی هم تحت تاثیرش بودم. مثلا در سال 1325 تحت تاثیر مخزن الاسرار این دو بیتو ساختم:
کار جهان مسخره ای بیش نیست
هیچ دلی نیست کزو ریش نیست
گر به جهان یک دل خرسند هست
جز دل وارسته درویش نیست
این حرفها اصلا به من چه ربطی داشت ؛ جز دل وارستۀ درویش نیست!
کمی به فکر فرو می رود و تامل کنان این بیت نظامی را می خواند:
عاریت کس نپذیرفته ام
آنچه دلم خواست بگو گفته ام
از نظامی غفلت نکنید خیلی شاعر خوبیه. زبانش غیر از مواردی که تعقیداتی داره و با هزار تفسیر می شه معنی ازش درآورد، خیلی زبان قشنگیه. خیلی فصیح و درخشانه.
یکی از نمونه های خوب زبان فارسیه در مجموع ؛خیلی قرص، خیلی لطیف، خیلی روان... به نظرم ضعیف ترین کارش از نظر لفظ و معنا لیلی و مجنونه . قوی ترینش هم خسرو و شیرینه. مخزن الاسرار هم خیلی درخشانه... شاید هم بهترین کارش هفت پیکر باشه؛ خیلی چیزهای درخشان و قیمتی تو هفت پیکر هست.
استاد! نظامی رو شعر شما چه تائیری داشته؟
ببینید یه بار قصد داشتم ترکیبات نظامی رو دربیارم و به انواع و اقسام دسته بندی بکنم. مثلا اسم با اسم ، اسم با فعل، حرف اضافه با اسم و فلان. اصلا یک گنجینه است. می دونین دیگه، هر صفحه نظامی، چندین ترکیب داره که خیلیش هم ساختۀ خودشه؛ یعنی پیش از او سابقه نداشته. از این لحاظ بی نظیره.
یه زمانی من خیلی علاقه داشتم به ترکیب سازی . من و توللی و نادرپور این طور بودیم. من زود متوجه شدم ولی توللی و نادرپور توجه نکردن. من متوجه شدم که ترکیب کارو آسون می کنه،شما با یک ترکیب کار چند عبارتو می کنین؛ یعنی ترکیب باعث صرفه جویی در عبارت می شه.ولی یه عیب بزرگ داره؛ حرکت رو از شعر می گیره. مثل اینه که تصویر پرواز عقابو تو قاب گذاشتین. بله پرواز عقاب رو داره نشون می ده ولی ساکنه ...خیلی هم ترکیب ساختم به خصوص تو سال 1328 که من و توللی و نادرپور هر روز همدیگه رو می دیدیم... من یه شعر بد دارم که واقعا خیلی بده، اصلا وحشتناکه. اسمش هست «سرود رستاخیز» ( تاسیان ص 76) ؛ همین طور ترکیب پشت ترکیب ، یه شعر پاره آجری که وقتی نگاه می کنم حالم به هم می خوره!
چند لحظه ای به فکر فرو می رود و لبخند زنان می گوید:
من خوب می شناسم شعر خودمو، تمام ضعفهاشو هم می دونم برای همین رد و قبول این و اون تاثیری بر من نداره.
از کتاب پیرپرنیان اندیش ص 823
