پردۀ ِ پندار

خطای هزینۀ هدر رفته

فیلم افتضاح بود . بعد از یک ساعت تماشای فیلم ، در ِ گوش همسرم گفتم " پا شو برویم خانه " . گفت: " به هیچ وجه . قرار نیست سی دلارمان را دور بریزیم". با اعتراض گفتم : " این توجیه درستی برای ماندن نیست . پول مان همین الان هم خرج شده .

اینجا با خطای هزینۀ هدر رفته مواجه شده ایم. نوعی طرز تفکر اشتباه ! آنچنان به من چشم غره رفت که انگار تازه یک لیموترش را گاز زده . چه بمانیم و چه برویم سی دلار را خرج کرده ایم بنابراین عامل "هزینه" نباید در تصمیم ما نقش داشته باشد. با گفتن این جملات تلاش کردم موضوع را روشن کنم، نیازی به گفتن نیست که در نهایت تسلیم شدم و در صندلی ام فرو رفتم.

یکی از دوستانم سالها از رابطه عاشقانه پُر مشکلش زجر می کشید . نامزدش بارها و بارها به او خیانت می کرد . هر دفعه هم پشیمان بر می گشت و التماس می کرد که دوستم او را ببخشد . دوستم می گفت " انرژی زیادی صرف این رابطه کرده ام و کنار گذاشتنش کار اشتباهی است" این نیز یک مورد کلاسیک از خطای هزینۀ هدر رفته .

کنکورد نمونه بارز یک پروژه نا موفق دولتی است. هر دو طرف قرارداد ، بریتانیا و فرانسه از مدتها قبل می دانستند تجارت این هواپیمای ما فوق صوت هرگز به صرفه نبوده، اما کماکان به صرف مبالغ هنگفت ادامه دادند. شاید فقط برای حفظ ظاهر ، رها کردن پروژه به منزله پذیرفتن شکست بود. به همین دلیل اغلب خطای هزینه هدر رفته را اثر کنکورد هم می نامند. این خطا منجر به اشتباهات پُر هزینه و فاجعه آمیزی در قضاوت ها می شود. امریکایی ها به همین دلیل ، به حضورشان در جنگ ویتنام ادامه دادند . تفکرشان این بود " ما تا الان خیلی چیزها را قربانی این جنگ کرده ایم . اشتباه است اگر منصرف شویم".

خطرناک ترین حالت خطای هزینه هدر رفته وقتی است که زمان ، پول ، انرژی یا عشق زیادی صرف چیزی کرده باشیم . این هزینه دلیلی می شود برای ادامه دادن ، حتی اگر با موضوعی محکوم به شکست سروکار داشته باشیم . هر چه بیشتر سرمایه گذاری کنیم. هزینه هدر رفته بیشتر می شود و بیشتر مجبور می شویم ادامه بدهیم.

" تا اینجا آمده ایم..." ، " تاکنون این همه از کتاب را خوانده ام ... " ، " اما دو سال صرف این دوره کرده ام..." اگر با هر کدام از این نمونه های فکری مواجه شده اید، یعنی خطای هزینه هدر رفته در گوشۀ ذهن شما مشغول بکار است.

البته ممکن است دلایل خوبی برای ادامه کار و سرمایه گذاری برای چیزی تا نتیجه دادنش وجود داشته باشد. اما مراقب دلایل غلطی مثل توجیه سرمایه گذاری های جبران ناپذیر باش. برای تصمیم گیری منطقی باید هزینه هایی را که تا امروز کرده ای فراموش کنی . مهم نیست تاکنون چقدر سرمایه گذاری کرده ای ؛ فقط ارزیابی ات از هزینه ها و سود های آینده مهم است .

جلو ضرر را از هر جا بگیری استفاده است .

ضرب المثل انگلیسی گویاتر از معادل فارسی آن است .

Better lose the saddle than the horse  

 زین را از دست بدهی بهتره ،تا اسب را ازدست بدهی.