پردۀ ِ پندار

واژه بندی

مهم نیست چه می گویی ، مهم این است که چگونه می گویی (ضرب المثل فرانسوی) .

اگر یک پیام به روش متفاوت فرستاده شود ، به روشهای متفاوت هم دریافت می شود . در اصطلاح روانشناسی ، این تکنیک واژه بندی نامیده می شود.

انسانها به شرایط مشابه ، بسته به چگونگی ارایه آنها ، به شکل متفاوتی عکس العمل نشان می دهیم.

این دو جمله را در نظر بگیرید:

"هِی ، سطل آشغال پُر شده"

" عزیزم ، اگه بتونی سطل آشغال رو خالی کنی عالی می شه."

مثلا در سال 1980 مطالعه ای انجام شد که در آن برای روشهای مربوط به کنترل (اپیدمی) واگیری  دو گزینه ارایه دادند. به شرکت کنندگان در نظرسنجی گفتند : که جان ششصد نفر در خطر است . روش الف جان دویست نفر را نجات می دهد ؛ در روش ب شانس 33 درصدی برای نجات یافتن تمام ششصد نفر و شانس 66 درصدی برای نجات نیافتن ارایه می داد.

گرچه گزینه الف و ب قابل مقایسه اند ( امید نجات هر دو گزینه 200 نفر از 600 نفر است ) اما اکثریت شرکت کنندگان گزینه الف را انتخاب کردند . که این ضرب المثل به ذهن می رسد " سیلی نقد به از حلوای نسیه "

تفسیر کردن ، نوع پر طرفداری از واژه بندی است . با تفسیر واژه ها فرود اضطراری موفق ، به عنوان " موفقیت در حوزه پرواز" جشن گرفته می شود .(فرود موفق و استاندارد روی باند است نه در بیابان ). سرباز کشته شده ؛ بدون توجه به آنکه بد شانسی یا حماقت چه قدر در مرگش اثر داشته ؛ به "  قهرمان جنگی " تبدیل می شود . یا قیمت بیش از حد یک ملک " سرقفلی" نامیده می شود.

از واژه بندی در دادوستد به وفور استفاده می شود. ماشین های دست دوم را در نظر یگیرید؛ شما را متقاعد می کنند که تنها بر چند عامل متمرکز شوی . برای مثال اگر ماشین مسافت کمتری را پیموده باشد و تایرهایس خوب باشد ، همین هدف قرار می گیرد و از وضعیت موتور و ترمزها یا داخل ماشین غافل می شوی.

نویسندگان هم در واژه بندی ماهرند . رمان جنایی اگر از همان صفحه اول همانطور که اتفاق می افتد قاتل را با صحنه ی چاقوکشی به خواننده معرفی کند خسته کننده از آب در می آید .ما سرانجام انگیزه ها و اسلحه های قاتل را کشف می کنیم ، اما رمان نویس شور و هیجان را به داستان تزریق می کند.

نتیجه اینکه : هرچه می گوئیم و می شنویم ،تحت تاثیر واژه بندی دارد . چه حقیقت و رازی که از یک دوست مورد اعتماد می شنویم ، چه مطلبی که در روزنامه ی معتبری می خوانیم .تحت تاثیر وژاه بندی است . حتی همین مطلبی که خواندید .