پردۀ ِ پندار

شکر ایزد که نه در پرده پندار بماند

پردۀ ِ پندار

شکر ایزد که نه در پرده پندار بماند

بایگانی
آخرین مطالب
پیوندها

قوه تخیل مولوی

پنجشنبه, ۸ آبان ۱۳۹۹، ۰۴:۳۹ ب.ظ

«اوباش خیال» کلمه ترکیبی است  که مولوی آن را درک و در سروده هایش استفاده نموده است . منظور  هرزه گردی های خیال یا افسار گسیختگی قوه تخیل بوده که معادل فرانسوی آن orgie  و انگلیسی آن orgy  می باشد . اما در سروده های مولوی این اوباشی خیال در جهت مثبت استفاده شده نه بر خلاف ظاهر  و معنی کلمه که بار منفی به ذهن القا می کند.

هست ز اوباش خیالات تو اندر ره عشق

خسته و شیفته و ره زده دانشمندی

در بیت بالا « ره زده » دو معنی متضاد دارد ، که هم راه زن بودن  و هم راه باز کردن معنی می دهد .

نمونه ای  از  افسار گسیختگی (اوباشگری) خیال در غزل مولوی :

این خانه که پیوسته در او چنگ و چغانه‌ست

از خواجه بپرسید که این خانه چه خانه‌ست ؟

این صورت بت چیست اگر خانۀ کعبه‌ست

وین نور خدا چیست اگر دیر مغانه‌ست

خاک و خس این خانه همه عنبر و مشک‌ست

بانگ در ِ  این خانه همه بیت و ترانه‌ست

فی الجمله هر آن کس که در این خانه رهی یافت

سلطان زمینست و سلیمان زمانه‌ست

منظور مولوی از «خانه» وجود آدمی است ، صورت ظاهری بت و روح بلندش خانه کعبه . از نظر مولوی خاک و خس این خانه همه عنبر و مشک است ، تعبیری که بر خلاف روال شعر و شاعری است.

اما حد اعلای تخیل و نکته سنجی مولوی در ترکیب « بانگ در » نهفته است . نه تنها در زمان مولوی بلکه تا چند دهه پیش که صنعت آهن و آهنگری توسعه نیافته بود . خبری ار لولا های گوناگون در و پنجره  نبود ، به ابتکار نجار دو زایده در قسمت بالایی و پایینی در ِ چوبی وجود داشت که کار لولا را انجام می داد . و به آن پاشنه در می گفتند. اکثر درها بعد از مدتی کارکرد در همین قسمت پاشنه  موقع باز و بسته کردن در ، صدای ناهنجار تولید می کرد که بهترین وصف آن صدا « ناله در » بود . باز در عزل بالا مولوی از این صدای ناهنجار بعنوان ترانه یاد می کند . گاهی این صدا در باز و  بسته شدن درب  بصورت ممتد و یکنواخت بود که خیلی شبیه صدای خر در ابتدای شروع به عرعر کردن بود که مولوی بخوبی به آن اشاره کرده که:

بانگ هر چیزی رساند زو خبر

تا بدانی بانگ خر از بانگ در

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۹/۰۸/۰۸

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی